Na progu trzeciego dziesięciolecia XXI wieku wspólnota euroatlantycka stoi przed nowymi wyzwaniami, które znacząco wpływają na strategiczną współpracę NATO i Unii Europejskiej.
Wyzwania te dotykają w różnym stopniu państw członkowskich, wymagają też nie tylko reakcji wojskowej, lecz również współpracy w wymiarze politycznym, a nawet humanitarnym. Charakter i wielowymiarowość wyzwań obliguje do koordynacji działań w zakresie zarządzania kryzysowego, zapewnienia kooperatywnego bezpieczeństwa oraz rozwoju zdolności i konsultacji politycznych w celu obrony wspólnych interesów. Partnerstwo NATO i UE ma charakter kluczowy dla zapewnienia bezpieczeństwa państw członkowskich, jest też ukierunkowane na ochronę wyznawanych wartości ze szczególnym naciskiem na demokrację i prawa człowieka. Istotne jest też wsparcie partnerów na wschodzie i południu kontynentu europejskiego poprzez rozwój dialogu i praktyczną współpracę. NATO pozostając najważniejszym filarem bezpieczeństwa euroatlantyckiego zapewnia niezbędny łącznik pomiędzy Europą i Ameryką Północną w sferze polityczno-militarnej.
Od czasu pierwszej konferencji, która miała miejsce w 2019 roku w murach Uniwersytetu Wrocławskiego, świat doświadczył pandemii spowodowanej przez wirus SARS CoV-2, co niewątpliwie uwypukliło znaczenie solidarności i partnerstwa w wymiarze europejskim i transatlantyckim. Dodatkowo, bezprecedensowe zmiany w zakresie bezpieczeństwa globalnego i zwiększająca się niestabilność geopolityczna otoczenia międzynarodowego oraz nowe wymiary zagrożeń międzynarodowych powodują, że po 70 latach więzi transatlantyckie, nabierają nowego znaczenia. NATO i UE mają różny charakter, lecz tym większe jest znaczenie współpracy transatlantyckiej w takich obszarach jak: utrzymanie pokoju i budowanie zdolności partnerów, kwestie obrony przed zagrożeniami hybrydowymi, nieuregulowane migracje, cyberbezpieczeństwo, walka z terroryzmem, bezpieczeństwo energetyczne, zmiana klimatu, zagrożenia o charakterze asymetrycznym czy wreszcie reagowanie na pandemię i kryzysy humanitarne.
Głównym celem konferencji organizowanej przez Instytut Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego w dniach 14-16 grudnia 2021 roku, była wymiana poglądów przedstawicieli krajowych i zagranicznych ośrodków naukowych oraz innych instytucji, zajmujących się problematyką bezpieczeństwa międzynarodowego, bezpieczeństwa narodowego oraz bezpieczeństwa militarnego. Podczas poruszanych zagadnień istotne znaczenie miały:
- Obronność i bezpieczeństwo (w tym inwestycje i zdolności obronne);
- Projektowanie stabilności/Partnerstwa NATO;
- Obrona, odstraszanie i dialog (z naciskiem na stosunki NATO-Rosja);
- Transatlantycka współpraca w dziedzinie bezpieczeństwa i nowe wyzwania dla bezpieczeństwa.
W trzydniowych obradach udział wzięli eksperci z międzynarodowych i krajowych ośrodków naukowo-badawczych, dyplomaci, oficerowie sił zbrojnych, eksperci ośrodków analitycznych, dziennikarze i praktycy zajmujący się bezpieczeństwem międzynarodowym, przedstawiciele międzynarodowych organizacji. Wrocław Security Summit skupił takie ośrodki jak: NATO (Belgia), University of North Georgia (USA), European Security and Defense College (Belgia), Centre for European Policy Studies (Belgia), European University w Skopje (Macedonia Północna) International Institute for Strategic Studies (WielkaBrytania), Stellenbosch University (RPA), Uniwersytet w Żylinie (Słowacja), Baltic Defense College (Estonia), Strategic Research Center, Latvian Defence Academy (Łotwa), TarasSchevchenko National University (Ukraina), International Security and Partnership Center (Ukraina), Tbilisi State University (Gruzja), The Center for International Studies at the International Black Sea University (Gruzja), George C. Marshall Alumni Union (Gruzja), Georgia International and Security Research Center (Gruzja), Narodowy Uniwersytet Lwowski (Ukraina), Igor Sikorsky Kyiv Polytechnic Institute (Ukraina), Ukraine Analytica (Ukraina), Ivan Franko National University of Lviv (Ukraina), Nişantaşı University (Turcja), Turkish National Defence University (Turcja), NATO Joint Force Training Center (Polska), Uniwersytet Wrocławski (Polska), Uniwersytet Jagielloński (Polska), Uniwersytet Warszawski (Polska), Uniwersytet Gdański (Polska), Akademia Sztuki Wojennej (Polska), Polski Instytut Spraw Międzynarodowych (Polska).
Pierwszego dnia konferencji odbyła się sesja plenarna, w której wystąpiło sześciu prelegentów. Przedstawili oni referaty wprowadzające do obszarów poruszanych na sesjach panelowych. Jeszcze tego samego dnia odbyły się dwie sesje panelowe. Pierwsza, obejmowała problematykę rozwoju zdolności narodowych i sojuszniczych w zakresie budowania odporności na nowe typy zagrożeń oraz współpracę NATO i UE w obliczu wrogiej informacji i dezinformacji. Dyskusje toczyły się także wokół wzrostu globalnego znaczenia Chin i konsekwencji dla bezpieczeństwa euroatlantyckiego, poprzez zaangażowanie Chin w Afryce oraz inicjatywę One Road One Belt.
Drugi dzień konferencji, to prezentacja referatów oraz dyskusja uczestników konferencji w czterech panelach. W pierwszej części drugiego dnia obrad naukowych, w ich obszarach tematycznych znalazły się kwestie związane budowaniem pokoju i bezpieczeństwa w południowym sąsiedztwie NATO i UE. Eksperci dzieląc się wynikami badań, wskazywali również na prawdopodobne scenariusze dotyczące tej problematyki. W kolejnym panelu, została poruszona problematyka jednego z podstawowych elementów strategii NATO – budowania potencjału w zakresie sił konwencjonalnych i niekonwencjonalnych. W panelu trzecim, zarówno prelegenci jak i pozostałe osoby w nim uczestniczące, prowadzili dyskusje wokół tematów związanych z wpływem Rosji na euroatlantycki system bezpieczeństwa i wynikającym z niego zagrożeniom i wyzwaniom. Ostatni z paneli tematycznych obejmował problematykę polityki NATO wobec nowych globalnych wyzwań i procesu w kontekście nowej koncepcji strategicznej. Przedstawiano przewidywania co do szczytu w Madrycie w 2022 roku oraz wskazywano na nowe wyzwania globalne, które ujęto w „Raporcie NATO 2030”. Z perspektywy polskiej, najistotniejsze były zagadnienia dotyczące wschodnio-północnej flanki sojuszu, sytuacji kryzysowej na granicy polsko-białoruskiej, polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej oraz bezpieczeństwa państw nadbałtyckich.
Trzeci dzień konferencji został przeprowadzony w formule „okrągłego stołu”, podczas której eksperci dokonali analizy najważniejszych przedsięwzięć NATO oraz wskazywali na trendy determinujące obecne, ale i również przyszłe funkcjonowanie Sojuszu. W dyskusjach, opisując aktywność polityczną i wojskową NATO, podkreślano wyzwania stojące przed spójnością transatlantycką, jak również wskazano na jego podstawowe zadania, którymi są zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim krajom członkowskim i wspierania idei transatlantyzmu, otwartości i współpracy tak pomiędzy członkami Sojuszu, jak i partnerami zewnętrznymi. Rezultaty tych dyskusji zawarte zostaną w raporcie ekspertów wraz z ich wnioskami i rekomendacjami.
Ostatnia część tegorocznej konferencji przeprowadzona została w formule międzynarodowej debaty z udziałem ekspertów w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności, dziennikarzy oraz przedstawicieli środowiska akademickiego. Ta otwarta formuła pozwoliła na omówienie najważniejszych problemów i wyzwań w obszarze bezpieczeństwa międzynarodowego, które pojawiły się i nie zostały rozwiązane w 2021 roku.
Z tematyki tegorocznej konferencji wynika, że to międzynarodowe przedsięwzięcie naukowe adresowane było do naukowców i ekspertów zajmujących się NATO, UE i bezpieczeństwem w Europie, przedstawicieli lokalnego i narodowego sektora bezpieczeństwa oraz instytucji i agencji rządowych i pozarządowych.
Konferencja była współorganizowana i współfinansowana ze środków Co-Sponsorship Grants NATO Public Diplomacy Division, budżetu państwa Ministerstwa Edukacji i Nauki, Programu: „Doskonała nauka – Wsparcie konferencji naukowych” (nr projektu: DNK/SP/513960/2021), Przedstawicielstwa Regionalnego Komisji Europejskiej we Wrocławiu oraz Miasta Wrocławia.
Jednym z celów konkursu grantowego jest promowanie świadomości i zrozumienia NATO, jego wartości, polityki i działania oraz zwiększenie poziomu debat na temat kwestii związanych z pokojem, bezpieczeństwem i obronnością. W tym zakresie NATO Public Diplomacy Division prowadzi i wspiera szeroki zakres działań dyplomacji publicznej, w tym konferencje, seminaria, i inne projekty zewnętrzne, mające na celu zaangażowanie odbiorców na całym świecie. Głównym celem projektu jest zainicjowanie międzynarodowej debaty oraz stworzenie konsorcjum uczelni i ośrodków naukowych w ramach pionierskiej i cyklicznej koncepcji Wrocław Security Summit, dotyczącej polityki bezpieczeństwa NATO i UE, opartej na aktualnych doktrynach i programach jako podstawy transatlantyckiej i europejskiej architektury bezpieczeństwa i obrony.
Przygotowała: dr Katarzyna Jędrzejczyk-Kuliniak
